Pyetje të Shpeshta për Namazin

Namazi (arabisht: الصلاة, es-salāh) është shtylla e dytë e Islamit dhe një nga adhurimet më të rëndësishme në fenë islame. Është një lidhje direkte mes besimtarit dhe Krijuesit të tij, një moment i veçantë kur njeriu qëndron para Allahut në përulje dhe nënshtrim të plotë.

Namazi është i rëndësishëm për disa arsye:

• Është një formë e falënderimit ndaj Allahut për të gjitha begatitë që na ka dhënë.
• Është një mënyrë për të kërkuar falje për gabimet dhe mëkatet tona.
• Është një mundësi për të kërkuar udhëzim dhe ndihmë nga Allahu.
• Është një mjet për të forcuar besimin dhe lidhjen me Allahun.
• Është një mënyrë për të fituar shpërblime dhe për të hyrë në Xhenet.

Profeti Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) ka thënë: "Çelësi i Xhenetit është namazi." (Tirmidhiu)

Namazi falet pesë herë në ditë, në kohë të caktuara që ndryshojnë sipas pozicionit të diellit:

1. Sabahu (Fexhr): Namazi i mëngjesit, falet nga agimi deri para lindjes së diellit.
2. Dreka (Dhuhr): Namazi i mesditës, falet pas kalimit të diellit nga zeniti deri kur hija e një objekti bëhet sa vetë objekti.
3. Ikindia (Asr): Namazi i pasdites, falet kur hija e një objekti bëhet sa vetë objekti deri para perëndimit të diellit.
4. Akshami (Maghrib): Namazi i perëndimit, falet menjëherë pas perëndimit të diellit deri në zhdukjen e kuqërremtës në horizont.
5. Jacia (Isha): Namazi i natës, falet pas zhdukjes së kuqërremtës deri në agim.

Secili namaz ka numër të ndryshëm rekatesh:

• Sabahu: 2 rekate sunnet + 2 rekate farz
• Dreka: 4 rekate sunnet + 4 rekate farz + 2 rekate sunnet
• Ikindia: 4 rekate sunnet + 4 rekate farz
• Akshami: 3 rekate farz + 2 rekate sunnet
• Jacia: 4 rekate farz + 2 rekate sunnet + 3 rekate witr

Rekati është një njësi e plotë e namazit që përbëhet nga disa lëvizje dhe veprime të caktuara. Një rekat i plotë përfshin:

1. Qëndrimin në këmbë (Kijam) dhe leximin e Kuranit
2. Përkuljen (Ruku)
3. Ngritjen nga rukuja (I'tidal)
4. Dy sexhde (përulje me ballë në tokë) me një ulje të shkurtër mes tyre

Rekatet numërohen duke i ndarë namazet në grupe:

• Namazi me 2 rekate: Kryhen dy rekate dhe pastaj ulja e fundit me teshehudin, salavatet dhe selamin.
• Namazi me 3 rekate: Kryhen dy rekate, pastaj ulja e parë me teshehudin, pastaj rekati i tretë dhe ulja e fundit me teshehudin, salavatet dhe selamin.
• Namazi me 4 rekate: Kryhen dy rekate, pastaj ulja e parë me teshehudin, pastaj dy rekate të tjera dhe ulja e fundit me teshehudin, salavatet dhe selamin.

Abdesi merret duke ndjekur këto hapa:

1. Nijeti (Qëllimi): Bëni nijetin në zemër për të marrë abdes.
2. Bismilah: Thoni "Bismil-lahir-Rahmanir-Rahim" (Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit).
3. Larja e duarve: Lani duart deri te kyçet, duke filluar me të djathtën, tre herë.
4. Shpëlarja e gojës: Merrni ujë në gojë dhe shpëlajeni tre herë.
5. Shpëlarja e hundës: Merrni ujë në hundë dhe pastrojeni tre herë.
6. Larja e fytyrës: Lani fytyrën nga veshi në vesh dhe nga balli deri te mjekra, tre herë.
7. Larja e duarve deri te bërrylat: Lani duart deri te bërrylat, duke filluar me të djathtën, tre herë.
8. Fërkimi i kokës: Lagni duart dhe fërkoni kokën nga balli deri te qafa dhe anasjelltas, një herë.
9. Fërkimi i veshëve: Me gishtat tregues fërkoni brendësinë e veshëve dhe me gishtat e mëdhenj fërkoni pjesën e jashtme, një herë.
10. Larja e këmbëve: Lani këmbët deri te nyjat (kyçet), duke filluar me të djathtën, tre herë.

Pas marrjes së abdesit, është sunnet të thuhet shahada:

"Esh-hedu en la ilahe il-lallah, we esh-hedu enne Muhammeden abduhu we resuluhu." (Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij.)

Abdesi prishet nga:

1. Dalja e diçkaje nga organet e jashtëqitjes: Urina, jashtëqitja, gazrat, etj.
2. Gjumi i thellë: Gjumi ku personi humbet vetëdijen dhe kontrollin e trupit.
3. Humbja e vetëdijes: Nga të fikët, dehja, anestezitë, etj.
4. Prekja e organeve intime: Prekja e organeve intime me dorë të zhveshur (pa mbulesë).
5. Dalja e gjakut ose qelbit: Në sasi të madhe nga çdo pjesë e trupit.
6. Vjellja e plotë: Vjellja e plotë (me gojë të mbushur).
7. Qeshja me zë të lartë gjatë namazit: Qeshja me zë të lartë gjatë namazit prish edhe namazin edhe abdesin.

Shënim: Prekja e gjinisë së kundërt, dalja e gjakut nga plaga e vogël, prekja e qenit, dhe ngrënia e mishit të devesë janë çështje për të cilat ka mendime të ndryshme mes dijetarëve. Disa thonë se e prishin abdesin, të tjerë thonë se nuk e prishin.

Jo, nuk është e nevojshme të merret abdes për çdo namaz nëse abdesi i mëparshëm nuk është prishur. Abdesi mbetet i vlefshëm derisa të prishet nga një nga shkaqet e përmendura më sipër.

Megjithatë, është sunnet (praktikë e rekomanduar) të merret abdes i ri për çdo namaz, edhe nëse abdesi i mëparshëm nuk është prishur. Profeti Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) ka thënë: "Kush merr abdes duke qenë në abdes, Allahu i shkruan dhjetë të mira." (Ebu Davudi, Tirmidhiu)

Në rast se nuk keni mundësi të merrni abdes për shkak të mungesës së ujit ose për arsye shëndetësore, mund të bëni tejemum (pastrim me dhe/rërë të pastër) si zëvendësim i abdesit.

Namazi i sabahut përbëhet nga dy rekate sunnet dhe dy rekate farz.

Dy rekatet sunnet:

1. Bëni nijetin për të falur dy rekate sunnet të sabahut.
2. Thoni tekbirin fillestar "Allahu Ekber" duke i ngritur duart deri te veshët.
3. Vendosni duart mbi gjoks, dora e djathtë mbi të majtën.
4. Lexoni duanë e hapjes (Subhaneke), pastaj Eudhu-Bismilah, Fatihanë dhe një sure tjetër.
5. Bëni ruku duke thënë "Allahu Ekber" dhe në ruku thoni "Subhane Rabbijel-Adhim" tre herë.
6. Ngrihuni nga rukuja duke thënë "Semiallahu limen hamideh, Rabbena lekel hamd".
7. Bëni sexhde duke thënë "Allahu Ekber" dhe në sexhde thoni "Subhane Rabbijel-E'ala" tre herë.
8. Ngrihuni nga sexhdeja duke thënë "Allahu Ekber" dhe uluni shkurt.
9. Bëni sexhden e dytë duke thënë "Allahu Ekber" dhe në sexhde thoni "Subhane Rabbijel-E'ala" tre herë.
10. Ngrihuni për rekatin e dytë duke thënë "Allahu Ekber".
11. Në rekatin e dytë, lexoni Bismilah, Fatihanë dhe një sure tjetër.
12. Përsëritni rukun dhe sexhdet si në rekatin e parë.
13. Pas sexhdes së dytë të rekatit të dytë, uluni për teshehudin.
14. Lexoni Et-Tehijatu, salavatet dhe duatë.
15. Jepni selam duke kthyer kokën djathtas duke thënë "Es-selamu alejkum we rahmetullah" dhe pastaj majtas duke thënë të njëjtën gjë.

Dy rekatet farz:

1. Bëni nijetin për të falur dy rekate farz të sabahut.
2. Ndiqni të njëjtat hapa si për rekatet sunnet, por me nijetin për farz.

Në namazin e sabahut, është sunnet të lexohen sure të gjata në dy rekatet farz, veçanërisht në rekatin e parë.

Namazi i xhumasë është një namaz i veçantë që zëvendëson namazin e drekës në ditën e xhuma (e premte). Ai është i detyrueshëm për meshkujt e rritur, të shëndetshëm dhe rezidentë (jo udhëtarë).

Përgatitja për namazin e xhumasë:

• Bëni gusël (pastrim të plotë të trupit).
• Vishni rroba të pastra dhe të mira.
• Përdorni parfum (për meshkujt).
• Shkoni herët në xhami.

Namazi i xhumasë përbëhet nga:

1. Hutbeja (Predikimi): Imami mban dy hutbe të shkurtra me një ulje të shkurtër mes tyre. Gjatë hutbes, të gjithë duhet të dëgjojnë në heshtje.
2. Namazi: Pas hutbes, falen dy rekate farz me xhemat (në grup), të udhëhequra nga imami. Këto dy rekate falen me zë të lartë nga imami.

Pas namazit të xhumasë, është sunnet të falen katër rekate sunnet. Disa dijetarë thonë se janë dy rekate, të tjerë thonë se janë katër.

Shënim: Nëse dikush nuk arrin të marrë pjesë në namazin e xhumasë, duhet të falë namazin e drekës me katër rekate farz.

Namazi i teravisë është një namaz special që falet vetëm gjatë muajit të Ramazanit, pas namazit të jacisë. Është sunnet (praktikë e fortë e Profetit) dhe sjell shpërblime të mëdha.

Karakteristikat e namazit të teravisë:

• Falet çdo natë të Ramazanit pas namazit të jacisë dhe para namazit të vitrit.
• Përbëhet nga 8 ose 20 rekate, varësisht nga tradita e ndjekur.
• Zakonisht falet me xhemat (në grup) në xhami, por mund të falet edhe individualisht në shtëpi.
• Gjatë këtij namazi, imami lexon pjesë të Kuranit me qëllim që të përfundojë leximin e tërë Kuranit gjatë muajit të Ramazanit.

Si falet namazi i teravisë:

1. Bëni nijetin për të falur namazin e teravisë.
2. Falni dy rekate si çdo namaz tjetër.
3. Pas çdo dy rekatesh, jepni selam.
4. Vazhdoni kështu derisa të keni falur 8 ose 20 rekate (4 ose 10 selame).
5. Pas teravisë, falni namazin e vitrit me tre rekate.

Është e rekomanduar të bëni një pushim të shkurtër ose të thoni dhikr (përmendni Allahun) mes çdo dy selameve.

Nëse harroni diçka gjatë namazit, duhet të bëni sexhde sehvi (sexhde për harresë) për të kompensuar gabimin. Sexhdeja e sehvit bëhet në fund të namazit, para ose pas selamit, varësisht nga lloji i gabimit.

Kur bëhet sexhdeja e sehvit:

• Shtimi i diçkaje: Nëse shtoni diçka në namaz (p.sh., një rekat shtesë, një sexhde shtesë), sexhdeja e sehvit bëhet pas selamit.
• Lënia e diçkaje: Nëse lini diçka (p.sh., një teshehudin e parë, një lutje), sexhdeja e sehvit bëhet para selamit.
• Dyshimi: Nëse keni dyshime për numrin e rekateve që keni falur, veproni sipas asaj që është më e sigurt (zakonisht numri më i vogël) dhe bëni sexhde sehvi para selamit.

Si bëhet sexhdeja e sehvit:

1. Para ose pas selamit (sipas rastit), thoni "Allahu Ekber" dhe bëni një sexhde.
2. Ngrihuni nga sexhdeja duke thënë "Allahu Ekber" dhe uluni shkurt.
3. Bëni sexhden e dytë duke thënë "Allahu Ekber".
4. Ngrihuni nga sexhdeja duke thënë "Allahu Ekber".
5. Jepni selam (nëse nuk e keni dhënë ende).

Shënim: Nëse harroni të bëni sexhde sehvi dhe e kujtoni pas një kohe të gjatë, namazi juaj është ende i vlefshëm, por është më mirë të bëni sexhde sehvi sapo ta kujtoni gabimin.

Jo, lutjet dhe leximi i Kuranit gjatë namazit duhet të bëhen në gjuhën arabe. Kjo përfshin:

• Tekbirin fillestar (Allahu Ekber)
• Suren Fatiha
• Suret ose ajetet e tjera nga Kurani
• Lutjet gjatë rukusë dhe sexhdes
• Teshehudin dhe salavatet
• Selamin

Arsyeja për këtë është se Kurani është zbritur në gjuhën arabe dhe përkthimet nuk konsiderohen si Kuran, por si interpretime të kuptimit të tij. Gjithashtu, lutjet specifike të namazit janë mësuar nga Profeti Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) në gjuhën arabe.

Megjithatë, duatë (lutjet personale) pas namazit mund të bëhen në gjuhën tuaj amtare. Gjithashtu, nëse jeni i ri në Islam dhe ende nuk i keni mësuar lutjet në arabisht, mund të përdorni gjuhën tuaj amtare derisa t'i mësoni ato në arabisht.

Është e rëndësishme të përpiqeni të mësoni lutjet e namazit në arabisht sa më shpejt të jetë e mundur. Shumë xhami dhe qendra islame ofrojnë kurse për të mësuar lutjet e namazit.

Veshja e përshtatshme është një kusht i rëndësishëm për vlefshmërinë e namazit. Rregullat e veshjes ndryshojnë për meshkujt dhe femrat:

Për meshkujt:

• Duhet të mbulohet trupi nga kërthiza deri te gjunjët (kërthiza dhe gjunjët duhet të mbulohen).
• Rrobat duhet të jenë të pastra dhe jo transparente.
• Rrobat nuk duhet të jenë shumë të ngushta që tregojnë formën e trupit.
• Është e rekomanduar të vishen rroba të pastra dhe të mira, veçanërisht për namazin e xhumasë dhe festat.

Për femrat:

• Duhet të mbulohet i gjithë trupi përveç fytyrës, duarve (deri te kyçet) dhe këmbëve (sipas disa dijetarëve).
• Rrobat duhet të jenë të gjera dhe jo transparente.
• Rrobat nuk duhet të tërheqin vëmendjen e panevojshme.
• Flokët, qafa dhe veshët duhet të mbulohen.

Për të gjithë:

• Rrobat duhet të jenë të pastra nga ndyrësira (nexhaset).
• Është e rekomanduar të hiqen këpucët gjatë namazit, por nuk është e detyrueshme nëse janë të pastra.
• Është e rekomanduar të vishen rroba të veçanta për namaz, nëse është e mundur.

Shënim: Nëse nuk keni rroba të përshtatshme dhe është koha e namazit, falni namazin me rrobat që keni dhe përpiquni të mbuloni sa më shumë që të jetë e mundur.

Kibla është drejtimi i Qabes në Mekë, Arabi Saudite, ku të gjithë myslimanët kthehen gjatë namazit. Kthimi drejt Kiblës është një kusht i domosdoshëm për vlefshmërinë e namazit.

Si të gjeni Kiblen:

1. Aplikacione për telefon: Ka shumë aplikacione që përdorin GPS dhe busull për të treguar drejtimin e saktë të Kiblës nga vendndodhja juaj aktuale. Disa nga këto aplikacione janë "Muslim Pro", "Qibla Compass", "Prayer Times", etj.
2. Busull: Nëse dini drejtimin e Mekës nga vendndodhja juaj, mund të përdorni një busull të thjeshtë. Për shembull, në Shqipëri dhe Kosovë, Kibla është në drejtimin juglindor (rreth 135-145 gradë).
3. Harta online: Ka faqe interneti që ju ndihmojnë të gjeni drejtimin e Kiblës duke përdorur vendndodhjen tuaj, si "QiblaLocator.com" ose "Qiblafinder.org".
4. Pyetni në xhami: Xhamitë janë ndërtuar me mihrabin (një hapësirë e thelluar në mur) që tregon drejtimin e Kiblës. Mund të pyesni imamin ose besimtarët e tjerë për drejtimin e saktë.
5. Shikoni dielli dhe hënën: Në disa vende, mund të përdorni pozicionin e diellit ose hënës për të përcaktuar drejtimin e Kiblës. Për shembull, në Amerikën e Veriut, Kibla është në përgjithësi në drejtimin verilindor.

Shënim: Nëse jeni në udhëtim dhe nuk mund ta gjeni drejtimin e saktë të Kiblës, përpiquni të bëni më të mirën tuaj për të përcaktuar drejtimin. Nëse më vonë zbuloni se keni qenë në drejtim të gabuar, namazi juaj është ende i vlefshëm.

Gjatë udhëtimit, Islami ofron lehtësime për namazin për të zvogëluar vështirësitë. Këto lehtësime përfshijnë:

Shkurtimi i namazeve (Kasr):

• Namazet me katër rekate (dreka, ikindia dhe jacia) shkurtohen në dy rekate.
• Namazet me dy rekate (sabahu) dhe tre rekate (akshami) nuk shkurtohen.
• Shkurtimi aplikohet për udhëtime që konsiderohen "të gjata" sipas Sheriatit (zakonisht rreth 80 km ose më shumë).
• Shkurtimi fillon kur dilni nga zona e banimit të qytetit tuaj dhe vazhdon derisa të ktheheni ose të qëndroni në një vend për më shumë se 15 ditë (sipas shumicës së dijetarëve).

Bashkimi i namazeve (Xhem):

• Mund të bashkoni namazin e drekës me ikindisë, dhe namazin e akshamit me jacisë.
• Bashkimi mund të bëhet duke i falur të dy namazet në kohën e namazit të parë (xhem takdim) ose në kohën e namazit të dytë (xhem tehir).
• Namazi i sabahut nuk mund të bashkohet me ndonjë namaz tjetër.

Namazi në mjete transporti:

• Nëse nuk mund të ndaleni për namaz, mund të falni namaz në tren, autobus, aeroplan, etj.
• Përpiquni të drejtoheni nga Kibla nëse është e mundur. Nëse jo, faluni në drejtimin që po udhëtoni.
• Nëse nuk mund të qëndroni në këmbë, mund të faleni ulur.
• Bëni lëvizjet e namazit (ruku, sexhde) me shenja nëse nuk mund t'i bëni plotësisht.

Shënim: Këto lehtësime janë të lejuara, por nuk janë të detyrueshme. Nëse preferoni, mund të falni namazet e plota dhe në kohët e tyre të rregullta.

Islami ofron lehtësime për personat e sëmurë për të falur namazin sipas mundësive të tyre. Këto lehtësime përfshijnë:

Ndryshimi i pozicionit:

1. Në këmbë: Nëse jeni në gjendje, falni namazin normalisht duke qëndruar në këmbë.
2. Ulur: Nëse nuk mund të qëndroni në këmbë, mund të faleni ulur (në karrige ose në dysheme).
3. Shtrirë: Nëse nuk mund të uleni, mund të faleni të shtrirë në krah të djathtë duke u drejtuar nga Kibla, ose në shpinë me këmbët në drejtim të Kiblës.

Lëvizjet e namazit:

• Nëse nuk mund të bëni ruku dhe sexhde normalisht, mund t'i bëni ato duke u përkulur më pak se zakonisht.
• Nëse nuk mund të përkuleni fare, mund të bëni shenja me kokë ose me sy.
• Për sexhde, përkuluni më shumë se për ruku nëse jeni në gjendje.

Pastërtia:

• Nëse nuk mund të merrni abdes normalisht, mund të kërkoni ndihmë nga dikush tjetër.
• Nëse nuk mund të përdorni ujë për shkak të sëmundjes, mund të bëni tejemum (pastrim me dhe/rërë të pastër).
• Nëse keni plagë që duhen mbajtur të mbuluara, mund të fshini mbi fashatim në vend që ta lani atë pjesë.

Bashkimi i namazeve:

• Në rast sëmundjeje të rëndë, mund të bashkoni namazin e drekës me ikindisë, dhe namazin e akshamit me jacisë, si gjatë udhëtimit.

Shënim: Profeti Muhamed (paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të) ka thënë: "Fal namazin duke qëndruar në këmbë; nëse nuk mundesh, atëherë ulur; nëse nuk mundesh, atëherë i shtrirë në krah." (Buhariu)

Po, namazi mund të falet në vendin e punës, duke marrë parasysh disa konsiderata:

Gjetja e vendit të përshtatshëm:

• Kërkoni një vend të qetë dhe të pastër, si një dhomë të lirë, një kënd të zyrës, ose një hapësirë të dedikuar për lutje nëse është e disponueshme.
• Mund të përdorni një sexhade (qilim namazi) për të siguruar pastërtinë e vendit ku do të bëni sexhde.
• Sigurohuni që vendi të jetë i pastër nga ndyrësira dhe imazhet e papërshtatshme.

Menaxhimi i kohës:

• Përpiquni të falni namazin gjatë pushimeve të rregullta.
• Nëse kjo nuk është e mundur, mund të kërkoni një pushim të shkurtër për namaz.
• Namazi zakonisht zgjat 5-10 minuta, kështu që nuk duhet të ndërhyjë shumë në orarin e punës.
• Mund të bashkoni namazet (dreka me ikindinë, akshami me jacinë) nëse keni vështirësi të mëdha për t'i falur në kohët e tyre.

Komunikimi me kolegët dhe punëdhënësin:

• Bisedoni me punëdhënësin tuaj për nevojën tuaj për të falur namaz dhe gjeni një zgjidhje që funksionon për të gjithë.
• Shpjegoni se namazi zgjat vetëm pak minuta dhe se do të kompensoni çdo kohë të marrë.
• Shumë vende pune kanë politika për akomodimin e praktikave fetare.

Lehtësime gjatë namazit:

• Nëse nuk mund të gjeni një vend për të bërë sexhde, mund të bëni shenja për rukun dhe sexhden duke u ulur në karrige.
• Nëse nuk mund të gjeni drejtimin e saktë të Kiblës, faluni në drejtimin që mendoni se është më i saktë.

Shënim: Allahu nuk e ngarkon askënd përtej mundësive të tij. Bëni më të mirën tuaj për të falur namazin në kohë, por përdorni lehtësimet kur është e nevojshme.